Нумаях пулмасть Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчи культура ҫуртне Вӑрнар районӗнчи Хирпуҫ ҫыннисем хӑнана килнӗ. Пушӑ алӑпа мар — спектакльпе.

Аччара Хирпуҫри культура ҫурчӗн ӗҫченӗсем, «Ҫеҫпӗл» драмкружок артисчӗсем, Хирпуҫ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.Н.Терентьев хӑнара пулнӑ. «Ҫеҫпӗл» драма кружокӗн артисчӗсем Ачча халӑхне Николай Сидоровӑн «Кукша пуҫа куршанкӑ ҫыпӑҫмасть» пьеси тӑрӑх хатӗрленӗ спектакль кӑтартнӑ. Елена Репицына, Любовь Свирская, Светлана Мальцева, Светлана Илларионова артисткӑсем сцена ҫинче выляни пурин кӑмӑлне те кайнӑ.

Хирпуҫ артисчӗсем спектакле вылянине курма зала халӑх нумай пухӑннӑ. Хальхи ял пурнӑҫне, унта пурӑнакан ҫынсен кун-ҫулне сӑнлакан комедие Аччасем хаваспах йышӑннӑ.

Сӑнсем (9)

Ака уйӑхӗн 26-мешӗнче Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫри культура ҫуртӗнче «Ҫурхи пике — 2014» конкурс иртнӗ. Пултаруллӑ та маттур хӗрсем ҫак ята ҫӗнсе илессишӗн тӗрлӗ конкурса парӑнтарнӑ.

Чи малтанах сакӑр пике сцена ҫине тухса хӑйсемпе паллаштарнӑ. «Пирӗн пултарулӑх» конкурсра юрӑ-таша енӗпе тупӑшнӑ. «Хитре кӗпе» конкурсра пикесем илемлӗ тумӗсене кӑтартнӑ. «Пулас профессире» хӗрсем ӗмӗчӗсемпе паллаштарнӑ, пуласлӑхӗ пирки калаҫнӑ. «Ҫурхи тум» конкурсра ӑсталӑх шайне тӗрӗсленӗ, хӗрсем хӑйсен илемлӗхӗпе тӗлӗнтернӗ.

Куракансем пикесене хавхалантарас тӗллевпе кашни конкурс хыҫҫӑн тӑваллӑн алӑ ҫупнӑ.

«Ҫурхи пике — 2014» ята Пӳртлӗ Шӑхаль ялӗнчи Юлия Сидорова ҫӗнсе илнӗ. Пӑлаҫи Атӑкри Анна Федорова «Вице ҫурхи пике» пулнӑ. Анат Чакӑ ялӗн хӗрӗ Алена Елисеева «Ҫепӗҫ пике» коминацире ҫӗнтернӗ. Тури Пӳртлӗ-Шӑхальри Светлана Албутова «Кӑмӑллӑ пике» ята тивӗҫнӗ. Арапуҫ хӗрӗ Анастасия Давыдова «Хӳхӗм пике», Пӑлаҫи Атӑк хӗрӗ Елена Павлова «Сӑпайлӑ пике», Йӳҫ Шӑхаль хӗрӗ Виктория Еремеева «Чӑнкӑ пике», Аслӑ Арапуҫри Кристина Горшкова «Хаваслӑ пике» пулнӑ.

Малалла...

Алевтина Ефимова музей ӗҫенӗсемпе

Ҫӗнтерӳ кунӗ ҫывхарнӑ май Куславккари музей ӗҫченӗсем ветерансем патне килӗсене ҫӳреҫҫӗ, вӗсен аса илӗвӗсене хут ҫине куҫараҫҫӗ. «Аса ил-ха, салтак» ятлӑ вӑл. «Эпӗ санпа, ветеран!» акци малалла пырать. Акцие «Ҫӗнтерӳҫӗсен ӑрӑвне юрат, хисепле, хакла» девизпа килӗшӳллӗн иртет.

Ҫак кунсенче музей ӗҫченӗсем тыл ӗҫченӗ Алевтина Сергеевна Ефимова патӗнче пулнӑ. Ӑна Ҫуралнӑ кунпа тата ҫывхарса иклекен Ҫӗнтерӳ кунӗпе саламланӑ.

96 ҫулти Алевтина Сергеевна нихӑҫан та ӳпклешмест, унӑн куҫӗсем яланах ҫиҫеҫҫӗ. Вӑл кирлӗ чухне канаш пама, хавхалантрама пӗлет. Вӑрҫӑ пуҫламӑшӗнче вӑл чылай йывӑр ӗҫе пурнӑҫланӑ. Халӑх ӑна районти ревизи комиссине суйланӑ. Ҫавна май тӗрӗслӗхе уҫӑмлатмашкӑн ялсем тӑрӑх ҫӳремелле пулнӑ. 1942–1944 ҫулсенче Алевтина Сергеевна РОНОра ӗҫленӗ, унтан райком партийӗн пропагадисчӗ пулнӑ. Агитбригадӑсем, концертсем йӗркелесе колхоз уйӗсене, клубсене ҫитнӗ, юрӑ-ташӑпа халӑха йывӑр вӑхӑтра хавхалантарнӑ.

Алевтина Сергеевна ачасене 37 ҫул вӗрентнӗ. 22 ҫул Куславккари 1-мӗш шкулта ӗҫленӗ. 1963 ҫулта вӑл Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ вӗрентекен ятне тивӗҫнӗ.

Малалла...

Упамса старости Федор Белков

Патӑрьел районӗнчи Турхан ял тӑрӑхӗ Упамса ял тӑрӑхӗн старостине Федор Белкова пысӑка хурса хаклать. Вӑл кӑна мар, республикӑра та вӑл палӑрнӑ теме юрать. 2013-мӗш ҫул ӗҫ кӑтартӑвӗпе иртнӗ конкурсра ӑна «Ялти чи лайӑх староста» номинацире палӑртнӑ. Сӑмах май, вӑл вырӑнти ял тӑрӑхӗн Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ те.

Ял старости пулма ӑна ҫынсем 2007 ҫулта шаннӑ. Хастар ялта виҫӗ уйӑхра пӗр хутран кая мар пухусем ирттерет иккен. Унта вырӑнти ыйтусене сӳтсе яваҫҫӗ. Ял ҫыннисене йӗркелесе пынипе хӑш-пӗр ыйтӑва хӑйсен вӑйӗпех татма тивет, тепӗр чух вырӑнти ял тӑрӑхне те явӑҫтарма тивет. Сӑмахран, тавралӑха тирпей-илем кӗртмелле-и, йывӑҫ-тӗм лартмалла-и, ҫулла пушар хуралне йӗркелемелле-и, пӗвесене йӗркене кӗрмтелле-и — староста пӗр ӗҫрен те юлмасть.

Ял кунне йӗркелесси те Упамсара 1986 ҫултах ырӑ йӑлана кӗнӗ. Ҫӗнӗ ҫул умӗн яла капӑрлатассипе йӗркелекен районти конкурса та упамсасем хастар хутшӑнаҫҫӗ. Федор Александровичӑн килӗ пӗлтӗр те, кӑҫал та вӑл конкурсра чи лайӑххи шутне кӗнӗ.

Ҫӑлпуҫсем йывӑҫ лартаҫҫӗ

Тӑвай районӗнчи Ҫӑлпуҫ ялӗнче пурӑнакансем Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене асӑнса лартнӑ палӑка чӗртсе тӑратма шут тытнӑ. Ҫак тӗллевпе вӗсем хӑйсен укҫипе тата район администрацийӗ пулӑшнипе республикӑри питомниксенчен пӗринче улмуҫҫи хунавӗ туяннӑ. «Йывӑҫ ларт тата ӑна упра» акцие ирттернӗ май пӗр кунхине ял ҫыннисем пӗр шухӑшлӑн пулса йывӑҫ лартма тухнӑ. Улмуҫҫи кӑна мар, парк йӗри-тавра ҫӑлпуҫсем чӑрӑш, хыр тата ҫӑка хунавӗ лартса тухнӑ.

Ӗҫе тытӑннӑ-тытӑннах ҫынсем ялти ҫӳп-ҫапа та йӑлари хытӑ каяша пухакан ятарлӑ вырӑна турттарса кайма шут тытнӑ. Техника енчен Юрий Ларионов ял ҫынни хӑй тракторӗпе пулӑшнӑ.

Ӗҫ-пуҫа ял старости Анатолий Иванов йӗркеленӗ. Йывӑҫ лартма тата тавралӑха илем кӳме Людмила Щадрина, Людмила Васильева, Надежда Сидорова, Сергей Алексеев, Валентина Матвеева, Александр Никонов, ҫавӑн пекех Сидоровсен тата Михайловсен ҫемйисем хастар хутшӑннӑ.

Тӑванкасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.И. Васильев пӗвене хаклать

Пӗве ял ҫыннисемшӗн питех те пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Чи малтанах вӑл — выльӑх-чӗрлӗхе шӑвармалли вырӑн. Хур-кӑвакал валли те пӗве кирлӗ. Пахча шӑварма та аван. Тата таса пулсан, шыва кӗме те лайӑх унта. Тепӗр тесен, халӗ йӗркисем ҫирӗпленчӗҫ те, унчченхи пек пур пӗвере те шыва кӗме юрамасть-ха. Пӗве-кӳлӗ хӗрринче «Шыва кӗме юрамасть» тесе ҫырса ҫапнине пиртен кашниех асӑрханӑ-тӑр. Ҫыннисем ҫапах чӑмпӑлтатаҫҫӗ-ха. «Шыва кӗме юрамасть» тесе ҫырса ҫапни вара ял тӑрӑхӗсем хӑйсене страхланине пӗлтерет ӗнтӗ. Ишмелли саккунлӑ вырӑн тӑвас тесен пӗве-юханшыва вӗсен шыв пахалӑхӗ, тарӑнӑшӗ тата ытти енпе тӗрӗслемелле, ҫыран хӗрне хӑйӑр пырса тӑкмалла. Ҫак ӗҫ пӗтӗмпех укҫа-тенкӗпе ҫыхӑннӑ-ҫке. Сахал мар «кӗмӗлпе». Ун пек аппаланиччен яваплисем чару палли ҫакса хураҫҫӗ те инкек-синкек пулсан ӗҫлесе ҫитереймен тесе вӗсене никам та айӑплаймӗ.

…Юрӗ, ку вӑл урӑх калаҫу тейӗпӗр. Пӗве-кӳлле тытса тӑрассине ҫапах та хӑй еккипе ямалла мар ӗнтӗ. Ҫӗмӗрле районӗнчи Тӑванкасси ял тӑрӑхӗнче нумаях пулмасть вӗсен тӑрӑмне тӗрӗсленӗ. Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.И.

Малалла...

Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей

Ҫӗршыв шайӗнче «Ял территорийӗсене 2014–2017 ҫулсенче тата 2020-мӗш ҫулчченхи тапхӑрта ҫирӗппӗн аталантармалли» тӗллевӗлӗ программа вӑйра тӑрать. Программӑна республикӑра пурнӑҫа кӗртме кӑҫал федераци хыснинчен 406 пин тенкӗ тивӗҫмелле, 1,0 миллионне республика хыснинчен уйӑрмалла, вырӑнти хыснасенчен — 375 пин, уйрӑм усламҫӑсен тата ҫынсен кӗсйинчен 719 пин текнӗ кӑлармалла.

Программӑна кӗртмелли проектсене суйлаҫҫине Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче конкурс комиссийӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта 17 ял тӑрӑхӗнчен килнӗ 18 проекта тишкернӗ. Министерство пӗлтернӗ тӑрӑх, социаллӑ-экономика критерийӗсене уйрӑмах туллин тивӗҫтерекенсене суйланӑ. Кӑҫал пурнӑҫа кӗртмелли проектсен шутне Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри «Бичурин пахчи» музейпа парк комплексӗ тата Етӗрне районӗнчи Мӑн Шемертенти Чӑваш хресченӗн хуҫалӑхӗн музейӗ кӗнӗ.

Килес ҫул вара Элӗкри культурӑпа кану центрӗ тата Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗри шкул тавралли умӗнчи территорие хӑтлӑх тата тирпей-илем кӳме, Муркаш районӗнчи Ярапайкасси ял тӑрӑхӗнчи Сыпайӗнче нумай ӗҫ тӑвакан стадион тума укҫа уйӑрӗҫ.

Малалла...

Хут ҫине ҫырнине хуратаймӑн

Вӑрмар районӗнчи Тикаш ял тӑрӑхӗнче район администрацийӗн кунӗ иртнӗ. Йӑлана кӗнӗ кун пек мероприятие вырӑнти ял тӑрӑхӗсене пулӑшу кӳрессипе йӗркелеҫҫӗ иккен. Вырӑнсенче йӑнӑш тунине тупса палӑртассишӗн мар, асӑрхасан епле тӳрлетмеллине вӗрентессишӗн тесе ӗнентереҫҫӗ.

Ҫак эрнере районтан тӗп вулавӑшӑн методпай пуҫлӑхӗ Татьяна Федорова, райадминистрацин экономика, промышленноҫ тата суту-илӳ пайӗн тӗп специалист-эксперчӗ Альбина Ильина, вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин опекӑпа попечитель секторӗн ҫул ҫитменнисен ӗҫӗпе ӗҫлекен тӗп специалисчӗ Людмила Павлова пырса ҫитнӗ. «Малтанах вӗсем ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗпе Валерий Черкасовпа кулленхи тата пӗтӗмӗшле ыйтусене сӳтсе яврӗҫ», — тесе хыпарлать ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Валерий Нарсов. Унтан хайхисем тӗрӗслеве тытӑннӑ. Районти вулавӑш ӗҫченӗ ялти вулавӑша хакланӑ. Экономика пайӗн специалисчӗ ялти лавккасенче потребительсен правине пӑснипе пӑсманнине тӗрӗсленӗ. Ҫул ҫитменисемшӗн яваплӑ ӗҫчен Тикашри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкул ачисемпе тӗл пулнӑ. Унтан вӑл ял тӑрӑхӗн йӗркене пӑсассине хирӗҫ ӗҫлекен канашӗн ӗҫне пахаласа хӑш-пӗр асӑрхаттару тунӑ.

Малалла...

Етӗрне районӗнчи Тепте ял старости Игорь Овчинников кӳршӗри Вӑтам Ирҫери «Вӑрман юмахӗ» ача-пӑча пахчине ан хупчӑр тесе Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патнех ҫитнӗ.

Староcта Михаил Васильевича пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ учреждение 30-а яхӑн ача ҫӳрет. Ача-пӑча пахчине хупсан шӑпӑрлансене ӑҫта ямалла тесе пӑшӑрханаҫҫӗ иккен ашшӗ-амӑшӗ. Тӗрӗссипе, вӗсем кӑна мар-тӑр-ха. Унта ӗҫлекенсен те сехри хӑпнӑ пуль. Ара, ялта ӗҫ вырӑнӗсӗр юл-ха...

Пӗчӗккисен учрежденийӗ санитари правилисен нормисене тивӗҫтерсе тӑманнине кура юсама хупмалла-мӗн. Шикленсе ӳкнӗ староста тата ял ҫыннисен шучӗпе ӑна юсама мар, пуҫӗпех хупса лартӗҫ.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Тептере тата Вӑтам Ирҫере пурӑнакансене лӑпланма хушнӑ. Етӗрне район администрацийӗ ача-пӑча пахчине юсама 1,2 миллион тенкӗ уйӑрма пӑхнӑ иккен. Ҫав укҫана тӗплӗ юсав ирттерме уйӑрӗҫ. Мӗнпур ӗҫе ҫуллахи каникул вӑхӑтӗнче пурнӑҫламалла. Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ тӗлне ӑна уҫма хатӗрлесе ҫитермелле.

Ваттисен ҫурчӗн заведующийӗ Людмила Федорова ҫӗнӗ тухӑҫшӑн савӑнать

Шупашкар районӗнчи Шӑмӑшри ваттисен ҫуртӗнче пурӑнакансем хушма хуҫалӑх та тытаҫҫӗ. Вӗсен хӑйсен теплица та пур. Унта халӗ кӑҫал пӗрремӗш тухӑҫ — симӗс сухан — туса илнине пӗлтереҫҫӗ. «Вӑл — витамин ҫӑлкуҫӗ. Ӑна эпир салата та яратпӑр, яшкана та», — теҫҫӗ иккен ҫуртра ӗҫлекен социаллӗ ӗҫченсем.

Шӑмӑшсем теплицӑпа кӑна мар, ҫурт чӳречисене те тивӗҫлипе усӑ кураҫҫӗ иккен. Хӑяр, помидор тата пӑрӑҫ калчи ӳссе ларнӑ. Вӗсене теплицӑна куҫарма тытӑннӑ та ӗнтӗ. Кӗҫех ытти пахчаҫимӗҫ те: редис, укроп, салат тата петрушка — ӳссе ҫитӗ.